Een ambtenaar is een persoon die werkt voor de overheid die zijn aangesteld(aanduiden) in een openbare betrekking om een deel van de overheidstaak te verrichten, tenzij ondergeschikt aan een hoger aanzien. Afhankelijk van hun functie, leggen ambtenaren een zuiveringseed of ambtseed af.
Ambtenaren kunnen werken bij de rijksoverheid (Nederland), de federale overheid (België), een gemeenschap (België), een gewest (België), een provincie, een gemeente, een waterschap of bij instellingen die worden beheerd door de staat of openbare lichamen. Dienovereenkomstig worden zij daarom ook wel aangeduid als rijksambtenaren, federale ambtenaren, gemeenschapsambtenaren, gewestelijke ambtenaren, provincieambtenaren, gemeenteambtenaren, waterschapsambtenaren, onderwijsambtenaren, politieambtenaren enzovoorts.
Naast deze strikte definitie bestaan er andere, minder strikte definities. Werknemers van semi-overheidsinstellingen worden vaak als ambtenaren gezien.